Vì sao các hãng tàu vẫn ‘xa lánh’ tuyến đường Biển Đỏ?

Tuyến đường qua Biển Đỏ từng là huyết mạch hàng hải quan trọng nhất giữa châu Á và châu Âu. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, các hãng tàu lớn liên tục né tránh tuyến đường này. Thay vì đi qua kênh đào Suez, nhiều tàu chọn vòng qua mũi Hảo Vọng ở Nam Phi. Sự thay đổi này khiến thời gian vận chuyển tăng thêm từ 10 đến 14 ngày. Chi phí nhiên liệu cũng đội lên đáng kể, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu. Vậy điều gì khiến các hãng tàu vẫn ‘xa lánh’ tuyến đường vốn tiện lợi và nhanh chóng này?

Biển Đỏ đang trở thành điểm nóng an ninh

Nguyên nhân chính khiến các hãng tàu e ngại là tình trạng an ninh bất ổn tại Biển Đỏ. Các nhóm vũ trang tại Yemen, đặc biệt là Houthi, đã nhiều lần tấn công tàu thương mại. Từ cuối năm 2023, hàng loạt vụ tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái xảy ra. Các cuộc tấn công nhằm vào tàu treo cờ phương Tây hoặc có liên quan đến Israel. Mục tiêu của các nhóm vũ trang là gây áp lực trong bối cảnh xung đột khu vực leo thang. Dù nhiều tàu không liên quan cũng bị nhắm đến, khiến rủi ro tăng cao cho toàn bộ ngành vận tải.

Chi phí bảo hiểm và an ninh tăng vọt

Khi rủi ro gia tăng, các công ty bảo hiểm cũng tăng mạnh phí bảo hiểm hàng hải. Một số công ty thậm chí từ chối bảo hiểm cho tàu đi qua vùng nguy hiểm Biển Đỏ. Điều này khiến nhiều hãng tàu không thể tiếp tục sử dụng tuyến đường này. Ngoài ra, các tàu cần thuê thêm lính vũ trang hoặc trang thiết bị phòng thủ trên boong. Chi phí này đội thêm hàng trăm nghìn USD cho mỗi chuyến hành trình. Trong ngành vận tải biển vốn cạnh tranh khốc liệt, chi phí tăng là yếu tố cực kỳ quan trọng.

Sự chậm trễ và nguy cơ thiệt hại hàng hóa

Bên cạnh chi phí, các hãng tàu lo ngại nguy cơ chậm trễ và tổn thất hàng hóa. Nếu bị tấn công, một tàu hàng có thể mất toàn bộ lô hàng trị giá hàng chục triệu USD. Ngay cả khi không bị đánh chìm, thiệt hại cơ sở vật chất cũng rất nghiêm trọng. Một số tàu từng bị buộc phải quay đầu hoặc neo đậu dài ngày để tránh đụng độ. Điều này làm gián đoạn chuỗi cung ứng, đặc biệt với các mặt hàng dễ hư hỏng. Các hãng bán lẻ và sản xuất phụ thuộc vào thời gian giao hàng chính xác từng ngày.

Các biện pháp quốc tế vẫn chưa đủ hiệu quả

Dù Mỹ và các đồng minh đã triển khai tàu chiến đến khu vực, hiệu quả còn rất hạn chế. Chiến dịch “Operation Prosperity Guardian” được kỳ vọng sẽ bảo vệ tự do hàng hải. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các cuộc tấn công vẫn tiếp diễn, ngày càng khó kiểm soát. Một số hãng tàu như Maersk hay Hapag-Lloyd đã thử quay lại Biển Đỏ nhưng phải rút lui. Các nhóm vũ trang có khả năng thay đổi chiến thuật, tránh bị phát hiện trước khi tấn công. Chưa kể, nhiều khu vực tại Biển Đỏ nằm ngoài tầm hoạt động thường xuyên của hải quân quốc tế.

Lộ trình vòng qua mũi Hảo Vọng: dài nhưng an toàn hơn

Trước những rủi ro hiện hữu, nhiều hãng tàu chọn đi đường vòng qua mũi Hảo Vọng. Dù tốn thời gian và nhiên liệu, đây vẫn là phương án an toàn hơn trong ngắn hạn. Điều này ảnh hưởng đến lịch trình vận tải và tăng chi phí logistics toàn cầu. Tuy nhiên, các hãng tàu lớn ưu tiên sự ổn định hơn là mạo hiểm tính mạng và tài sản. Một số công ty thậm chí thay đổi kế hoạch dài hạn để thích nghi với tuyến mới. Xu hướng “xa lánh” Biển Đỏ có thể tiếp tục kéo dài nếu xung đột không được kiểm soát.

Tác động lan rộng đến kinh tế toàn cầu

Việc tránh Biển Đỏ gây ảnh hưởng đến dòng chảy hàng hóa giữa châu Á và châu Âu. Giá cước vận tải container tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba trong nhiều tuyến đường chính. Ngành bán lẻ, sản xuất điện tử và ô tô chịu tác động lớn do chậm nguồn cung. Một số nhà máy tại châu Âu phải tạm ngưng hoạt động do thiếu linh kiện từ châu Á. Người tiêu dùng toàn cầu cũng đối mặt với giá cả leo thang và hàng hóa chậm trễ. Tình trạng này càng làm trầm trọng thêm áp lực lạm phát tại nhiều quốc gia.

Tâm lý lo ngại chưa có dấu hiệu giảm bớt

Dù một số thời điểm tình hình lắng xuống, các hãng tàu vẫn duy trì cảnh giác cao độ. Chỉ cần một vụ tấn công nữa cũng có thể phá vỡ mọi kế hoạch quay lại Biển Đỏ. Ngoài ra, thông tin từ khu vực này thường thiếu minh bạch và thay đổi bất ngờ. Điều đó khiến các công ty không dám đánh cược với hàng trăm triệu USD tài sản. Tâm lý sợ rủi ro khiến các hãng tàu duy trì lựa chọn an toàn thay vì quay lại sớm. Họ chờ đợi tín hiệu rõ ràng hơn từ chính trị và an ninh khu vực trước khi thay đổi.

Kết luận

Việc các hãng tàu tránh Biển Đỏ không chỉ vì lý do tài chính mà còn do rủi ro nhân mạng. Dù tuyến đường này ngắn hơn và kinh tế hơn, các mối đe dọa vẫn còn quá lớn. Giải pháp lâu dài cần đến sự ổn định chính trị và hợp tác quốc tế bền vững. Cho đến lúc đó, Biển Đỏ có thể tiếp tục bị “xa lánh” bởi ngành hàng hải toàn cầu. Thực tế này cho thấy an ninh hàng hải ngày càng trở thành yếu tố quyết định trong thương mại.

Xem thêm:

Mỹ đảo ngược tình thế, đẩy lùi ảnh hưởng của Trung Quốc tại các cảng châu Âu

Cuộc đua xuất khẩu ô tô sang Mỹ trước đợt thuế quan mới